Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach to fundament porządku prawnego w kontekście gospodarowania odpadami komunalnymi oraz zarządzania kwestiami związanymi z porządkiem na terenach należących do jednostek samorządu terytorialnego. Przepisy, które się w niej znajdują, precyzują zadania nie tylko dla samych gmin, lecz także dla właścicieli nieruchomości, zarządców budynków wielolokalowych, spółdzielni mieszkaniowych oraz przedsiębiorstw odbierających odpady.
Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach jest aktem prawnym określającym obowiązki i kompetencje w obszarze gospodarowania odpadami i zachowania właściwego poziomu porządku publicznego na terenach gmin. Zawiera szereg przepisów wskazujących, w jaki sposób mają postępować organy administracji samorządowej, aby skutecznie zorganizować system odbioru, transportu i dalszego zagospodarowania śmieci z gospodarstw domowych, firm i instytucji. W treści uwzględniono wzajemną współzależność pomiędzy potrzebami mieszkańców a rolą gmin w zakresie minimalizowania niebezpieczeństw dla przyrody, jakie mogą wynikać z nieprawidłowego magazynowania czy porzucania odpadów. Na mocy takich regulacji gminy mają obowiązek nadzorowania przedsięwzięć służących utrzymaniu czystości na ulicach, chodnikach czy terenach rekreacyjnych, a zarazem dbania o to, aby wszelkie wymagania w zakresie selektywnej zbiórki surowców wtórnych oraz prawidłowego składowania odpadów były należycie spełniane. Ustawa wskazuje ponadto na konieczność dostosowywania regionalnych programów gospodarowania odpadami komunalnymi do unijnych dyrektyw dotyczących środowiska, aby zapewnić jak najwyższy poziom efektywności selektywnej zbiórki i możliwie najniższą emisję substancji szkodliwych.
Akt prawny dotyczący utrzymania czystości i porządku w gminach wszedł w życie w Polsce z początkiem stycznia 1997 roku. Wielokrotnie nowelizowano go w kolejnych latach, aby dostosować przepisy do zmieniających się realiów gospodarczych i ekologicznych, a także do wytycznych płynących z regulacji europejskich. Obowiązek wprowadzania zmian wynika między innymi z konieczności osiągania określonych poziomów recyklingu i ponownego wykorzystania surowców, które zostały narzucone przez unijne dyrektywy.
Ustawa obejmuje szeroki zakres zagadnień dotyczących gospodarki komunalnej, zwłaszcza w sferze nieczystości stałych i ciekłych, ochrony przestrzeni publicznej przed zanieczyszczeniami, a także zapewnienia bezpieczeństwa i komfortu mieszkańcom. W dokumencie określono wytyczne dotyczące pracy gmin w tworzeniu oraz utrzymywaniu punktów selektywnego zbierania odpadów, zapewnieniu cyklicznego odbioru surowców wtórnych czy prowadzeniu akcji edukacyjnych, których zadaniem jest szerzenie wiedzy na temat ekologicznego stylu życia. Wskazano również, że koszty związane z funkcjonowaniem systemu odbioru i przetwarzania odpadów są ponoszone przez mieszkańców w formie opłat, a gmina powinna starać się wykorzystywać te środki wyłącznie w celu poprawy efektywności całego procesu gospodarki śmieciowej. Reguły odnoszą się do wszystkich właścicieli nieruchomości, którzy mają obowiązek stosować się do lokalnych przepisów, zawartych w regulaminach utrzymania czystości i porządku. Kluczowe dla rozumienia ustawy są również przepisy odnośnie egzekwowania nakazów w sytuacji, gdy właściciele lub zarządcy nieruchomości nie wywiązują się z obowiązków związanych z przystąpieniem do systemu gospodarki odpadami czy też nie podpisują odpowiednich umów na odbiór odpadów.
Przepisy ustawy przedstawiają obowiązki należące do gmin w zakresie utrzymania porządku, począwszy od organizacji systemu odbioru śmieci, aż po tworzenie punktów selektywnego zbierania odpadów i prowadzenie nadzoru nad procesem recyklingu. Jednostki samorządowe są także zobligowane do prowadzenia ewidencji nieruchomości korzystających z danej infrastruktury. Dokument szczegółowo reguluje kwestie związane z selektywną zbiórką odpadów, wskazując, że oddzielenie frakcji papieru, metali, szkła, tworzyw sztucznych czy odpadów biodegradowalnych może w znacznym stopniu przyczynić się do poprawy skuteczności recyklingu. W ustawie przewidziano ponadto obowiązek zapewnienia przez gminy szaletów publicznych oraz stacji zlewnych dla nieczystości ciekłych, jeżeli inwestowanie w sieć kanalizacyjną jest niemożliwe lub nieopłacalne dla wszystkich obszarów. Istotne są również zapisy dotyczące kontroli prowadzonych przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta względem właścicieli nieruchomości pod kątem realizacji wymogów ustawowych. Dotyczy to zarówno posiadania umów na odbiór odpadów, jak i właściwego postępowania z nieczystościami.
Na mocy tej regulacji prawnej właściciele nieruchomości ponoszą odpowiedzialność za dbałość o własne otoczenie - chodzi tutaj np. o konieczność wyposażenia posesji w odpowiednie pojemniki na poszczególne frakcje odpadów i zawieraniu umów z uprawnionym przedsiębiorstwem na odbiór śmieci. W obrębie terenów przeznaczonych do wspólnego użytku właściciele są również zobowiązani do usuwania błota, śniegu, lodu czy innych nieczystości gromadzących się na chodnikach, przylegających do ich nieruchomości. Przestrzeganie tych norm wspierane jest systemem sankcji, który pozwala gminie wydawać decyzje nakazujące wykonanie określonych działań lub nakładać opłaty, jeśli obowiązki dotyczące selektywnej zbiórki bądź właściwego pozbywania się nieczystości nie są wypełniane. Zapisy te dotyczą zarówno osób fizycznych, jak i spółdzielni mieszkaniowych, wspólnot czy przedsiębiorstw. W przypadku klientów biznesowych jesteśmy w stanie pomóc na poziomie profesjonalnego sprzątania.